Bandwagon Fallacy: สร้างความชอบธรรมจาก “ใครๆ เค้าก็ทำกัน”

Bandwagon Fallacy: สร้างความชอบธรรมจาก “ใครๆ เค้าก็ทำกัน”
  • “แอบจ่ายใต้โต๊ะไปเถอะ…ใครๆ เค้าก็ทำกันในประเทศนี้”
  • “นิดๆ หน่อยๆ ปล่อยผ่านไปเถอะ…ไม่มีใครเค้าว่าหรอก”

ถ้าคุณคิดและเชื่อเช่นนี้เพราะเห็นคนอื่นทำกันเป็นปกติ คุณติดหลุมพราง “Bandwagon Fallacy” เข้าให้แล้ว!!

Bandwagon Fallacy: สร้างความชอบธรรมจาก “ใครๆ เค้าก็ทำกัน”

Bandwagon Fallacy คือการประทับตราว่าสิ่งนึงถูกต้องเหมาะสมยอมรับได้ เพราะ “ใครๆ เค้าก็ทำกัน” คนอื่นทำกันอีกเพียบจนเป็นเรื่องปกติ ถ้าคุณคล้อยตามไปด้วยก็ไม่น่าจะมีปัญหาอะไร

ถ้าคนอื่นคิดและปฏิบัติตามเช่นนี้ คุณเองก็ควรทำตามด้วยเช่นกัน

ปัญหาคือ แม้คนส่วนใหญ่จะคิดเห็นไปทางใดทางหนึ่ง แต่มันอาจจะเป็น “ความผิดพลาดหมู่” (Collective mistake) ก็ได้…แม้โอกาสเกิดอาจไม่เยอะก็ตาม

Bandwagon Fallacy ยังเป็นตัวฉุดรั้งความคิดสร้างสรรค์และการ “ออกนอกกรอบ” เพราะคุณพยายามทำตัวให้ “เหมือนๆ คนอื่น” 

ทำไมจึงเกิด Bandwagon Fallacy?

มนุษย์เป็นสัตว์สังคมมาช้านาน เราอยู่อาศัยกันเป็นกลุ่ม-เป็นเผ่า การปฏิบัติตามกฎสังคมหรือวัฒนธรรมที่คนส่วนมากนับถือ จึงฝังอยู่ในสัญชาตญาณของเราทุกคน

เราใช้สิ่งที่คนอื่นในสังคมทำเป็น “บรรทัดฐาน” ในการดำเนินชีวิตและวิธีหลอมรวมเป็นส่วนหนึ่งของคนในสังคม

ในวัฒนธรรมภาษาทั่วโลก จึงมีวลีที่มีทำนองเดียวกันอย่าง “เข้าเมืองตาหลิ่วต้องหลิ่วตาตาม” คนนอกที่พึ่งเข้ามาใหม่จึงมองหาสิ่งที่ “ใครๆ เค้าก็ทำกัน” เป็นสะพานในการปรับตัวให้เข้ากับสังคมได้ในที่สุด

เรื่องนี้ยังส่งอิทธิพลถึงอาการ Fear Of Missing Out (FOMO) กลัวว่าตัวเองจะพลาดอะไรที่กำลังฮิตอยู่ ณ ขณะนั้น ใครๆ กำลังใช้-กำลังพูดถึงกันอยู่ คุณจึงอยากกระโดดลงไปร่วมด้วยนั่นเอง

Bandwagon Fallacy ในธุรกิจ

ผู้นำองค์กรที่ยังไม่ปรับตัว มักยึดมั่นการทำงานแบบเดิมๆ เช่น เข้าทำงานแบบเจอหน้าที่ออฟฟิศเท่านั้น เวลา 09:00-17:00 น. เพราะทำมาตลอดหลายเจเนอเรชั่น…ใครๆ เค้าก็ทำกัน

กลายเป็นหนึ่งในสาเหตุหลักของปรากฏการณ์ “The Great Attrition” พนักงานลาออกกันยกใหญ่ เพราะบริษัทไม่ปรับตัวตามรูปแบบทำงานที่คาดหวังได้ คือต้องการแบบ Hybrid เข้าออฟฟิศบ้าง-ทำงานที่บ้านบ้าง และเวลายืดหยุ่น ไม่จำเป็นต้อง 9-5 เสมอไป

ในวัฒนธรรมแบบ “เล่นพรรคเล่นพวก” (Cronyism) อาจรับเด็กจบใหม่ที่เป็น “ลูกท่านหลานเธอ” ของคนสนิทรู้จักเข้าทำงาน เป็นการรับคนแบบ “ใช้เส้น” ข้ามขั้นตอน เพราะมองว่าใครๆ ก็ทำกัน

ซึ่งระยะยาว เรื่องนี้กลับย้อนมาสร้างปัญหาให้องค์กรได้เช่นกัน เพราะไม่ได้รับคนที่ความสามารถเหมาะสมที่สุด ทำให้ประสิทธิภาพการทำงานไม่สูงอย่างที่ควรจะเป็น

หนังสือขายดี Bestseller คืออีกตัวอย่างชั้นดี นักอ่านมักตัดสินใจซื้อหนังสือติดอันดับ Top10 Bestseller เพราะคิดว่า ใครๆ ก็หาซื้ออ่านกัน เล่มนี้จึงน่าจะเป็น “หนังสือที่ดี” เช่นกัน…แม้ในความจริงแล้ว ยังมี “หนังสือดี” อีกมากบนหิ้ง ที่แค่ไม่ติดอันดับ Bestseller และทำให้ผู้อ่านพลาดเนื้อหาสาระดีๆ ไป

เหรียญอีกด้านของ Bandwagon Fallacy มันยังถูกใช้ในแง่ลบอย่างการ  “คอร์รัปชั่น” ด้วยรูปแบบหลากหลายเพราะเป็นวัฒนธรรมการทำธุรกิจในบางพื้นที่ไปแล้ว เช่น 

  • บริษัทเอกชนจ่ายเงินใต้โต๊ะ (Bribery) ให้แก่ข้าราชการระดับสูง เพื่อให้อนุมัติโครงการก่อสร้างขนาดใหญ่ที่ยังไม่ผ่านมาตรฐานด้านสิ่งแวดล้อม EIA
  • พ่อค้าแม่ค้าตามตึกแถว จ่ายเงินให้เจ้าหน้าที่รัฐที่มาเดินเก็บส่วย (Tribute) แลกกับ “ค่าคุ้มครอง” ในการประกอบอาชีพในพื้นที่นั้น

แม้แต่ในชีวิตประจำวัน คุณอาจเห็นผู้คนยืนรอข้ามถนนตรงทางม้าลายก็จริง แต่กลับคิดว่า…ขับๆ ไปเถอะโดยไม่ต้องหยุด เพราะถนนรถเยอะมาก และคันอื่นๆ ก็ “ไม่เห็นมีใครหยุด” เลยเช่นกัน

วิธีป้องกัน Bandwagon Fallacy

ในฐานะผู้นำองค์กร คุณต้องกล้าหาญโต้แย้งเมื่อค้นพบว่า สิ่งที่คนอื่นทำกันนั้น…แท้ที่จริง “ไม่ใช่สิ่งที่ถูกต้อง” 

คุณ Tadashi Yanai ผู้ก่อตั้ง Uniqlo เคยกล่าวว่า “บางครั้งคุณต้องยืนหยัดในความเชื่อตัวเองและในสิ่งที่ถูกต้อง…แม้รู้ดีว่าคุณจะยืนอยู่คนเดียว” (ณ ตอนนั้น) เขากล่าวเมื่อหลายสิบปีที่แล้วขณะวาดฝันอยากให้ Uniqlo (ตอนนั้นยังไม่มีใครรู้จัก) ขึ้นเป็นแบรนด์เสื้อผ้าระดับโลก

เรื่องนี้ไม่ง่าย ดังที่กล่าวไป มนุษย์เป็นสัตว์สังคมที่มีสัญชาตญาณทำอะไรคล้อยตามคนหมู่มากในสังคมเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว ประเด็นนี้สามารถวัด Leadership Skill ภาวะความเป็นผู้นำได้ดีเลยทีเดียว

นัยหนึ่ง ผู้นำที่ดีควรต้องมีมาตรฐานศีลธรรม (Moral standard) เป็นอุดมการณ์ที่ตัวเองยึดมั่นเช่นกัน เพราะยิ่งองค์กรที่ตนบริหารใหญ่แค่ไหน ยิ่งสร้างผลกระทบต่อสังคมและต่อโลกมากเท่านั้น

นอกจากนี้ ควรหา “หลักฐานที่ตรงกับข้อสรุป” มาช่วยยืนยันอีกที ยิ่งลึกลงรายละเอียดได้เท่าไร ยิ่งน่าเชื่อถือ เช่น 

ใครๆ ก็คิดว่าการ “ดื่มแอลกอฮอล์ไม่ดีต่อร่างกาย” เรื่องนี้จริงแน่นอนถ้าดื่มในปริมาณมาก แต่ ถ้าดื่มปริมาณน้อยและเครื่องดื่มบางชนิดกลับให้ผลดี 

  • เช่น การดื่มไวน์แดง 1 แก้ว/วัน กลับดีต่อหลอดเลือด ห่างไกลโรคหัวใจ และอายุยืนขึ้น

Bandwagon Fallacy ทำให้เราคล้อยตามสิ่งที่ใครๆ ก็ทำกัน แต่สิ่งนั้นไม่ใช่เรื่องถูกต้องเหมาะสมเสมอไป บางครั้ง ถ้าเราก้าวเอาตัวเองออกมา อาจพบกับมุมมองใหม่ๆ และโอกาสที่สร้างความแตกต่างให้กับธุรกิจได้

 

ทำ “แบบประเมินอาชีพ” จาก CareerVisa เพื่อค้นหาอาชีพที่ใช่ งานที่ชอบ…จะได้มีความสุขในการทำงานทุกๆ วัน >>> https://www.careervisaassessment.com/five-shades-assessment-th/

ยังไม่รู้จะหางานอะไรดี? รีบเข้าไปที่ >>> www.careervisaassessment.com

ทำ Resume แบบมืออาชีพได้ง่ายๆ ที่ >>> https://myrightcareer.net/

อ้างอิง

#Bandwagon Fallacy #Cognitive Bias #Logical Fallacy #Corruption #The Great Attrition
Writer: